Kulturno nasljeđe je vrijednost od izuzetne važnosti oko koje se gradi identitet grada. U proteklom periodu rasta i razvoja, gradovi su tražili brz fizički razvoj i ekonomski rast, ali se sada mnogi gradovi slažu da moraju da uravnoteže svoj rast, da očuvaju istorijske reference i da ojačaju svoj identitet.
Potreba za očuvanjem nasljeđa od istorijske i kulturne vrijednosti postaje sve značajnija. U isto vrijeme, mnogo je važno dinamično razvijati okruženje za održavanje životnih aktivnosti uopšte.
Prije neki dan sam posjetila Stari zatvor u Kotoru. Svi znamo, makar iz filmova, kako izgledaju zatvori ili kako si izgledali. Stari zatvor je nedavno revitalizovan pa danas ima novu upotrebnu svrhu.
Ako se sjećate, zgrada je bila potpuno zapuštena i vapila je za obnovom. Ipak, vrijedilo je sačekati pravi momenat i prave ljude da je revitalizuju na pravi način.
Zgrada zatvora je izgrađena u XIX vijeku po projektu arhitekte Marka Benconia na mjestu gdje se nekada nalazila crkva Sv. Križa i važi za jedno od reprezentativnijih djela iz ovog perioda. Prvi zatvorenici bili su učesnici ustanaka u Grblju i na Krivošijama 1869. godine koji su izbili zbog pokušaja uvođenja opšte vojne obaveze. Nakon Bokeljskog ustanka 1882. godine, koji je nastao kao izraz otpora uvođenja vojne obveze, jer su žitelji Boke smatrali svojom privilegijom da ne služe vojsku nijednog stranog vladara pa ni austrijskog, zatvor je “napunjen” po drugi put… Svako vrijeme je nosilo svoje zakone pa su tako pristizali i novi zatvorenici.
Zadržana su stara vrata od ćelija, danas možemo vidjeti kako su zatvorenici brojali dane do izlaska, a neki su igrali i igru Mice.
Stari zatvor, iako nije obnovljen nakon zemljotresa 1979. godine, danas je obnovljen i rekonstruisan pa se služi u svrhe Kreativnog haba i rezidencija.
Osim vrata sa malim prozorima, zadržali su i rešetke koje su odvajale zatvorske ćelije od hodnika, tu su i česme koje su koristili, peći, kameno stepenište, kameni pod, rešetke na prozorima, kade, toaleti. Danas ima konferencijsku salu i lift. Kreativni hab je u potpunosti prilagođen ljudima sa invaliditetom.
U Španiji rade revitalizaciju istorijskih centara još od davnina. Tako je nekadašnji dvorac Alkazar u Segoviji nekada izgledao ovako:
Danas izgleda ovako:
Ovaj dvorac, koji je osnovao monah, sadrži brojne prostorije iz srednjeg vijeka, dvorište i upečatljivu zgradu.
Izgrađena je u dvanaestom vijeku na istaknutom brdu iznad rijeka Eresma i Clamores. Kraljevska rezidencija brojnih kastiljskih kraljeva, poput Alfonsa VIII i Alfonsa X Mudrog, sadrži brojne prostorije otvorene za posjetioce, kao što su Oružna dvorana, Dvorana prijestola i Dvorana kraljeva. Zupci dvorca i utvrđene kule takođe su otvoreni za javnost, kao i dvorište koje datira iz vremena vladavine Filipa II. Tu se nalazi i Muzej Kraljevske artiljerijske škole koji ima izložene dokumente, makete, oružje i uniforme iz osamnaestog i devetnaestog vijeka.
Današnji Alkazar je muzej otvoren tokom cijele godine.
Postoje različite vrste rekonstrukcija i mijenjanja namjene istorijskog nasljeđa. Još jedan zanimljiv primjer iz Španije je Stari zatvor u Malagi . Sada je Andaluzijsko istorijsko mjesto sjećanja otvoreno za posjetioce, a između ostalih kulturnih dešavanja služi za snimanje filmova i serija, kao što su Black Mirror, Entre dos aguas, 321 dan u Mičigenu, itd. Spain film lokacija
‚‚Oživljavanje” zapuštenog kulturnog nasljeđa znatno obogaćuje turističku destinaciju. Nadajmo se da ćemo imati još sličnih projekata.
Takođe, važno je naglasiti da se rekonstrukcija Starog zatvora u Kotoru radila po evropskim standardima koji, između ostalog, uključuju pristupačnost za ljude sa otežanim kretanjem.
